‘Dat se haer lant mette casteelen ende vruchten geven in handen van den Generael, gelijck sy oock by deesen waerelelycken (sonder eenigh bedroch) in synne handen geven, sonder dat iemant anders daarop iets sal hebben te pretendeeren, bekennende hiermede de Ed. Mog. Heeren Staeten ende synne Prinselycke Exell., ende geene anderen voor haerehooft ende wettelycke Heeren.’

Image module

De politieke en economische positie

van de Banda-eilanden vóór 1621
  • artikel
  • 18 minuten
  • Roy Ellen

Toen het de Nederlanders, onder leiding van Jan Pieterszoon Coen, eindelijk lukte om de onderwerping van de Banda-eilanden tot stand te brengen, slachtten ze een groot deel van de inheemse bevolking af om hun koloniale plantages te ‘beschermen’. Tegelijkertijd verwoestten ze zo een sociaal en economisch systeem, dat op dat moment waarschijnlijk uniek was in Zuidoost-Azië.

Het is in deze tijd moeilijk om tot in detail boven water te halen hoe het vroeger toeging op Banda. Toch is het mogelijk om, via documentaire bronnen, via wat de overgebleven Bandanezen en hun nakomelingen in hun gesproken geschiedenis hebben vastgelegd en vanuit archeologische, linguïstische en etnografische verbanden, iets van die maatschappij en haar positie in het sociaal-ecologische systeem van de Molukken en de Aziatische wereld te reconstrueren. Het gedocumenteerde materiaal bestaat vooral uit wat de Europeanen – met name de Portugezen, Nederlanders en Engelsen – al over Banda hadden geschreven in de tijd van de periodieke contacten tijdens de zestiende eeuw en meer in het bijzonder in de eerste twee decennia van de zeventiende eeuw. Er zijn ook documenten die veel later aan het licht kwamen, bij de nakomelingen van de oorspronkelijke Bandanezen die naar Oost-Seram waren gevlucht en er zijn ook verwijzingen te vinden in vroege Chinese, Javaanse en andere bronnen.

Lees verder >naar het volledige artikel
Image module

‘ … ze vernietigden een in Zuidoost-Azië uniek sociaal-economisch systeem’

Pre-1621

  • video
  • 06:35 min.
  • Matthias van Rossum

Historicus Matthias van Rossum (Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis) is een van een nieuwe generatie historici die onderzoek doet naar de VOC als overheid, oorlogsmachine en facilitator van grootschalige slavenhandel. In deze video vertelt hij over de economische en politieke positie van de eilanden voor 1621.

Image module

‘De naam Banda is waarschijnlijk afgeleid van de Perzische term voor ‘emporium’

Forten op Banda

  • video
  • 06:45 min.
  • Joëlla van Donkersgoed

Joëlla van Donkersgoed is onafhankelijk onderzoeker. Zij heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de Bandanese geschiedenis, met name op het gebied van de fortificaties Nassau en Belgica op Banda Neira. Ze vertelt hoe de forten vroeger en nu hun stempel drukken op de eilanden en de bevolking van Banda.

Image module

‘In 1609 bestond de Bandanese bevolking uit evenveel Bandanese als niet-Bandanese inwoners’

Hikayat Tanah Hitu

  • audio
  • 33:19 min.
  • Hans Straver

Hans Straver is publicist en heeft onder zoek gedaan naar de Hikayat Tanah Hitu, een kroniek over de geschiedenis van Ambon-Hitu (1450 tot 1646), geschreven rond 1655 door Ridjali, een Ambonees geschiedschrijver. Het is een van de weinige Indonesische bronnen over deze tijdsperiode. Straver vertelt hier meeslepend over.

Image module

‘Velen vluchtten naar Makassar, Kei, Aru, Oost Seram, Seram Laut en elders’

Molo Uku

  • audio
  • 01:45 min.
  • Erno Pickee

Leraar en ondernemer Erno Pickee introduceert zijn graphic novel ‘Molo Uku – Legacy of a Golden Era’. Het gaat over de aankomst van de VOC op Maluku vanuit Moluks perspectief. In dit fictieve verhaal zijn allerlei elementen opgenomen uit de Molukse geschiedenis die vanuit mondelinge overlevering zijn overgedragen.

Image module

‘Onder de verhandelde goederen bevonden zich batiks uit Java, calico uit India, porselein uit China en gongen en ijzerwaren uit Bali.’

Macht en onmacht

  • audio
  • 23:05 min.
  • Martine van Ittersum

Martine van Ittersum (University of Dundee) over de functie van de vele verdragen en contracten die de VOC afsloot met de bevolking van Banda en de Molukken. En hoe ze gebruikt werden als machts- en onderdrukkingsmiddel, zowel ten opzichte van de Bandanezen als van Europese tegenstrevers in de archipel.